Zume iluna zuhaiska txikia da, 10 metrorainokoa eta ibar eta erreken ertzean bizi da. Duela urte batzuk ez zen zaila Euskal Herriko erriberatan aurkitzea baina azken urteotan eman den ibaien degradazioa dela eta, geroz eta zailagoa da espezie hau topatzea.

Zuhaiska edo zuhaitz txikia dugu zume iluna, altueran 10 metrorainokoa. Adar tenteak ditu edo erekto-patenteak, bihurriak eta zaluak. Azala grisa edo arrexka du eta orri edo atal irregularretan askatzen da (platanoa-ren antzera), txaplata laranja-marroiak utziz. Adaska gazteak ilegabeak dira, kolore berdexka edo are-gorrixka dute eta begi zorrotz eta ilegabeak dituzte. Maiz adakera inklinatua du.

Zume ilunaren hostoak 5-10 x 1-2 cm-koak dira, luzanga-obatuak edo luzanga-lantzeolatuak, zorrotzak edo laburki akuminatuak eta oinean kamutsak edo biribilduak. Ertz zerradun-guruindunak dituzte. Hostoak ilegabeak dira, berde biziak eta pixka bat lustredunak gainaldetik baina glaukoak eta berde zurbilak azpialdetik. Txorten laburra dute, asko jota 1 cm-koa eta ilegabea. Zume honen txortenak 2-3 guruintxo ditu hostoaren oinean eta bi estipula, nahiko nabariak, oinarrian. Espezie hostoiraunkorra da.

Zume iluna, Salix guztiak bezala, dioikoa da, hau da, ale ar eta emeak bereizirik agertzen dira. Sahatsen loreak amentu motako multzoetan agertzen dira, intsektuen bidezko polinizaziora moldaturik daudenak. Amentu hauek hostoekin batera jaiotzen dira (gainontzeko Salix gehienetan loreak hostoen aurretik agertzen dira), adar berrien puntan. Lore zilindrikoak dira eta erekto-patenteak. Braktea trasobatuak dituzte, uniformeki horixkak, kamutsak, iledunak oinean baina glabreszenteak puntan eta iraunkorrak.

Lore estaminatu arrak 2,5-8 cm-koak dira. Guruin nektarifero batez lagundurik doazen hiru estamin dituzte (hain zuzen ere, hori esan nahi du 'triandra' izen espezifikoak, gainontzeko Salix-ek bi edo bost baitituzte), harizpi askekoak. Estaminen filamentuek oinarri iletsua dute, bi nektariorekin.

Lore emeek kapsula aobatu-konikoa dute, 2-4 cm-koa, berdea eta ilegabea. Gainera, zume ilunaren lore emeak luzeki pedizelatuak dira. Pistilo luze eta iletsua dute eta nektario bakarra. Nektarioak estilo motza du eta estigma oso edo bifidoak. Lore pistilatu hauek obario bakar batez osaturik daude, nektar guruin txiki batez lagundurik doana.

Fruituak, amentu emetik aurrera agertzen dira, multzokatuta. Kapsula motakoak dira, obarioaren antzeko itxurakoak, eta 2 balben bidez irekitzen dira. Forma aobatu-konikoa dute, kolore txuria, iletxoak eta peziolo iletsua. Hazi txiki asko dituzte barruan, itxura kotoitsukoak.

Ibar eta erreken ertzean, urtegien ondoan eta bestelako gune hezeetan bizi ohi da. Europan eta Afrikako iparraldean aurkitzen da banaturik. Asian bada beste Salix bat, zume ilunarekin hiru estamin izatearen ezaugarria konpartitzen duena eta denbora luzez Salix triandra var. nipponica izendatu dena, baina ikerketen arabera beste espezie bat litzake, Salix nipponica izenekoa. Euskal Herrian antzina ugaria zen arren, egun bere egoera ez da oso ona, ibaien pairatu duten degradazioaren ondorioz.