Hazkuntza oso azkarreko zuhaitza dugu lertxuna, 15-20 metroko altuera lortu ohi duelarik. Euskal Herrian nahiko zuhaitz arrunta dugu eta horren adierazle dira bere izen arruntak, eskualdetik eskualdera erabat desberdinak direnak, esate baterako, buzuntza, burtzuntxa, edo bursontza Erronkarin; Ikararbolea edo ikaratzea Zaraitzu ibarrean; Ikara Lapurdin; Orrikara Gernika, Lekeitio, Markina eta Bergaran; Zuntzuna Oiartzunen; Firi-firia Sakana eta Burundan... Izen horietako  askok, baita zientifikoak ere, haizeak hostoak mugitzean sortzen duen efektu dardaratsuari egiten dio erreferentzia.

15-20 metroko altuera lortzen duen zuhaitza da eta enbor fina du (metro baterainoko diametroduna). Azal zurbila du, gris-berdexka ale gazteetan, diamante formako lentizela gris ilunekin hasieran, baina gris iluna eta zartatua alerik zaharrenetan. Adakera zabala du, argia eta borobildua.

Hosto helduak (brakiblastoetakoak) borobilduak dira, baina luze baino zabalagoak, 3-7 x 3-8 cm-koak. Ertz horzduna dute eta peziolo lau eta oso luzea, 4-8 cm-koa. Peziolo lau hau da hain zuzen ere haize gozoa egon arren hostoetan efektu dardarkari hori sortzen duena, eta zuhaitzari izen zientifikoa ematen diona.

Hosto gazteak (makroblastoetakoak) oso desbedinak dira, bihotz forma edo triangeluarra dute eta handiagoak izaten dira, 20 cm-rainokoak. Hauen pezioloa, gainera, ez da horren laua.

Hostoen linboa kolorgabea da eta hauen oinarria moztua. Glabroak izaten dira eta bi aldeetatik berdeak.

Lertxuna espezie dioikoa da, hau da, lore eme eta arrak ale desberdinetan daude banaturik. Lore ar zein emeak amento motako infloreszentzietan antolatzen dira, airearen bidezko polinizaziorako moldaturik daudenak. Amentoak, hostoak baino lehenago agertzen dira zintzilik eta lazinia motako ezkata glabro batzuez babesturik daude. Amentu arrak berde eta marroiak dira, 5-10 cm luzekoak eta nahiko lore estuekin (5 mm irekitzean). 6-30 estamin dituzte baina normalena 10-20 izatea da. Deigarriak dira estaminetako antera more txiki batzuk.

Aldiz, amentu emeak motzagoak dira (2-4 cm ugal-aroan) eta 10-20 lore izaten dituzte. Lore emeek diska nektarifero lobulatua dute, pedizelo laburrak, obario eseria eta konikoa, bi estigma horixka dituzte eta obulutegiaren tamainako lau lobulu estigmatiko. Lertxunak, uda hasieran loratzen dira.

Fruituak 3-4 balbatako kapsulak dira, itxura obalatukoak, 7-9 cm-koak eta multzoetan agertzen dira adarretatik zintzilik amento erako egituratan. Haziak txikori belarraren (Taraxacum officinale) antzeko itxura hartzen du: pelusa leun itxurako bilduki zuri batek inguratzen du, ile luzez eraturik dagoena eta haizearen bidez distantzia handiak kolonizatu ditzake. Haziak kolore arrekoak dira. Hazi ekoizpen maximoa udan ematen da.

Lertxuna, jatorriz eskualde humel eta epeletakoa da, Europarra, ipar Afrikarra eta mendebaldeko Asiarra. Hegoaldean, eskualde garaietan agertzen da, esaterako Kantaurialdeko ekialdetik Pirineotako ekialdera.