British Atlantic Survey-ko zientzialariak izan ziren 1985ean Antartida inguruko ozono geruzaren zuloa lehenengoz deskubritu zutenak. Hortik abiatutako ikerketen ebidentziek, 1920an sortutako klorofluorokarbono (CFC) deritzen  hidrokarburoen eratorriak jo zituzten geruza hondatzearen eragile nagusitzat. CFC gasek garrantzi industrial handia dute, batez ere hozkailuen hozte-sisteman eta aerosolen propulsatzaile moduan erabiltzen direlako.

Hori dela eta, kalte horiek ekiditeko asmoz, ustezko eragile horien erabilera mugatzea erabaki zen 1987an Montrealgo Protokoloa adostearekin batera. Urte batzuk beranduago, 2010ean hain zuzen, produktu horiek erabat debekatu ziren.

Hala ere, East Anglia Unibertsitateko zenbait ikerlarik burutu berri duten azterketa batean (gaur egungo eta iraganeko laginak erabiliz) ozono geruza kaltetu dezaketen eta isurketa jatorri ezezaguna duten lau gas deskribatu dituzte. Horietatik hiru CFC gasak dira (CFC-112, CFC112a, CFC-113a), eta bestea, hidrofluorokarburoa (HCFC-133a). Dr. Johannes Laube ikerlari nagusiaren arabera, “aipatutako lau gas hauek 1960 inguruan agertu ziren lehenengoz atmosferan, eta datu horrek, artifizialak (gizakiok sortutakoak) izan daitezkeela iradokitzen du”. Guztietatik CFC-113a omen da arriskutsuena, eta guztiz ziurra ez den arren, badirudi intsektizidak direla bere jatorria. 

 Estimazioen arabera, jada gas horien 74.000 bat tona igorri izan dira atmosferara, eta hauen degradazioa nahiko geldoa dela kontutan hartuta, lau gas horien erabilera etengo balitz ere, ozono geruzak mendeetan zehar pairatuko luke haiek eragindako kaltea. Hori dela eta, “arrisku gehiago ekiditeko”, Johannes Laube doktoreak “gas horien jatorria ezagutzea derrigorrezkoa dela azpimarratu du”, horien erabilera debekatu edo behintzat, mugatzeko.

Leave a comment