Gizakiok 4-alkohol deshidrogenasa (ADH4 ingelesezko sigletan) darabilgu etanola metabolizatzeko. Entzima hau ugaria da hestegorrian, urdailean eta hesteetan, alkoholak gure gorputzean topatzen dituen lehen guneetan alegia. Primateen artean ADH4 forma guztiak ez dira berdinak, are gehiago, badira zenbait espezie etanola metabolizatzeko gaitasunik ez dutenak. Steven Benner kimikariak (Eboluzio Molekular eta Aplikaturako Fundazioa, AEB) gidatutako lantaldeak desagerturik diren primateek alkoholaren metabolismorako zituzten geneen sekuentziak estimatu ditu. Horretarako, egun bizirik diren 27 primate espezieren DNA aztertu dute, lemurretatik hasi eta gizakiraino. Genoma horietako ADH4 geneen sekuentzian oinarrituz, gai izan dira primateen arbola ebolutiboa eraikitzeko eta gene horiek iraganean eta arbolako adarretako bakoitzean izango zituzten sekuentziak ebazteko. Ez hori bakarrik, estimatutako proteina horiek laborategian berreraiki dituzte euren funtzionamendua aztertzeko.

Otsailaren 15ean Estatu Batuetako Zientziaren Aurrerapenerako Elkartearen urteroko biltzarrean aurkeztu zituen emaitzek adierazten dute primateon arbaso gehienak ez liratekeela etanola metabolizatzeko gai izango. Baina gorilen, txinpantzeen eta gizakion leinuaren adarrean, duela 10 milioi urte bereizi zena, ADH4 proteinak alkohola oso efizienteki metabolizatzeko gai zen entzima izatera eboluzionatu zuen. “Beste primateen ADH4 entzimen aldean 50 aldiz efizienteagoa zen gure leinuan garatu zena”, adierazi du Benner-ek, “eta gai izango litzateke egungo edari alkoholdunetan daudenen pareko etanol kontzentrazioak prozesatzeko”.

Bai gorilek, bai txinpantzeek eta baita gizakiok ere hein handiago ala txikiagoan lurzoruko bizitza egiten dugu. Horren harira, Benner-en porposatu du gure leinuak duela 10 milioi urte inguru utzi zuela arboletako bizitza. Lurzoruko bizitzagatik gure arbasoek zuhaitzetatik eroritako frutak aurkitzeko probabilitate altuagoa izango zuketen eta  erorketak sortutako kolpe eta zauriengatik fruta horietan legamiak haziko ziratekeen. Legamiek frutaren azukreak kontsumituko zituzketen hartzidura alkoholikoz eta ondorioz, fruta horiek etanola izango zuten. Horregatik, alkohola metabolizatzeko gaitasuna zuten gure arbasoek bizirauteko aukera gehiago izango zituzketen alkoholarekiko intoleranteak ziratekeenen aurrean. Arrazonamendu honekin ere azal daiteke zergatik arboletan bizi diren beste primate-leinuetan, esaterako, orangutanenean, ez den alkohola metabolizatzeko gaitasunik garatu, izan ere, animaliok hartzitutako fruta aurkitzeko aukera gutxiago dute zuhaitzetan.

Eztabaida piztu dute Benner-en baieztapenek. “Alkohola metabolizatzeko gaitasunaren sorrera lurzoruko bizitzaren agerpenarekin lotzea urrutitxo joatea izan liteke”, Jeremy DeSilva antropologoaren (Bostongo Unibertsitatea) iritziz. “Fosil erregistroa eskas samarra da gorilen, txinpantzeen eta gizakion arbaso komuna bizi izan zen garaia ikertzeko”. Beraz, zaila da ebaztea arbaso komun hura zuhaitzetan bizi zen ala lurzoruko bizitza ere bazuen.

Leave a comment