Italiako Etnaren, Stromboliren edota Vesubioren gisako sumendi txikien erupzioa eragiten du magma metaketatik eratorritako presioak. Lurraren barnealdetik igotako magma metatuz doa ganbara batean sumendiaren muinean, metatutako arroka urtu horrek eragindako presioak gainazala zartatu eta kanpoaldera isurtzen den arte. Sumendi erraldoien kasuan, aldiz, magma-ganbara horiek handiegiak dira presio hutsez zartarazteko. Argitaratu berri den ikerketa batek supersumendi horien erupzio-mekanismoa izan litekeena ebatzi du.
Erupzio txikien maiztasunean oinarrituta superrerupzioen maiztasuna kalkulatu izan dute zientzialariek maiz. Hala ere, errealitatean maiztasun hori ikerlariek aurresandakoa baina apalagoa izaten da. Misterio horri erantzuna eman nahian, sumendi erraldoien erupzioak bestelako mekanismoek jarraitzen dituztela plazaratu du bolkanologo talde batek.
“Funtsean bi erupzio-mekanismo identifikatu ditugu; bata 500 km3-rainoko magma bolumenek eragindakoentzat eta, bestea, bolumen horietatik gorako superrerupzioentzat”, adierazi du ikerketaren sustatzaile den Luca Caricchi bolkanologoak (Genevako Unibertsitatea, Suitza). Supersumendien kasuan metatutako magmak eragin dezakeen presioa ez da nahikoa ganbara erraldoi horiek lehertzeko. Horren ordez, metatutako magmaren flotagarritasuna da erupzioa eragiten duena.
“Sumendi txikiak jolaserako globoen gisan lehertzen dira, nahikoa airerekin eta azkar puztuz gero lehertu egiten dira”, azaldu du Caricchi-k. Supersumendia hala leherraraztea, ordea, bidaiariak daramatzan globo handi bat alperrik puzten saiatzearen parekoa litzateke. Sumendi erraldoi horien kasuan magma-bolumen izugarria metatzen da, zeinak inguruko arrokek baina dentsitate txikiagoa duen eta, beraz, flotagarritasun handiagoa. Magmaren flotagarritasun horrek ganbararen gainean dagoen arroka leherrarazten du superrerupzioa eraginez.
Nature Geoscience aldizkarian publikatu ditu emaitzak Caricchi-ren taldeak. Bertan, besteak beste, kalkulatu dute magma-ganbara batek har lezakeen tamaina. Tamaina hori ganbararen lodieraren eta azalera horizontalaren arteko erlazioak determinatuko luke: lodiegia den magma-ganbarak erupzioa eragingo du; zabalegia den ganbaran, ordea, magma hozten eta kristalizatzen hasiko da ertzetan. “Magma-ganbararik handiena 90 km zabal litzateke eta 35000 km3 magma metatuko luke”, dio Caricchi-k. “Halako ganbara baten erupzioak Lurraren historian ezagutzen den erupzio handienetakoa, egun Coloradon (AEB) zegokeen La Garitaren leherketak duela 28 milioi urte eragindakoa, zazpi aldiz biderkatuko luke”.
Estekak
Jatorrizko publikazioa-
Euskal Herriko naturzaleek zita izango dute Donostian azaroan
2013/09/16 , UEU Heziketa Natura Zientzia Ingurumena -
Itsas izarrek ikusteko gaitasuna dute
2014/04/07 , Zientzia -
Izotz-bankisako arrakaletako metano ateraketak
2012/05/12 , Heziketa Natura Zientzia Ingurumena -
Topaketaren aurkezpena, bideoak, elkarrizketak eta azken informazioa
2013/10/10 , UEU Heziketa Natura Zientzia Ingurumena -
Ugatza berreskuratu nahian
2012/05/21 , Natura Zientzia Ingurumena