Euskal Herrian baditugu ur gezako bi dortoka, ur gezakoak izanagatik apoarmatu izena jasotzen dutenak. Apoarmatu korrontezalea dortokatxo txikia dugu Arabako, Bizkaiako, Nafarroako eta Lapurdiko eremu jakinetan soilik agertzen dena. Bere izen espezifikoa, 'leprosa' oskol gainean indibiduo zaharrek izaten dituzten alga zoofitoetik dator, itxura kaxkarra ematen diotenak. Euskal Herriko apoarmatuek, 70eko hamarkadaz geroztik Ameriketako senide batekin lehiatu behar dute, Floridako dortokarekin hain zuzen ere, animalia-dendetan saldu eta jendeak askatuta, izugarri zabaltzen ari dena.

Apoarmatu korrontezaleak oskol zapala du edo zertzxobait ganbila. Oskolaren ertzak obalatuak dira arretan. Eskualde dortsaleko ezkatek ornoen gainean karena jarraia dute, eta karena etena albo-plakek, adinarekin lausotzen direnak. Apoarmatu istilzaleak ez bezala, korrontezale gazteak gila nabarmena du oskolean eta helduen kasuan, oskolaren atzekaldean. Halaber, oskolean plaka inginalak izatea eta ale askok, algen infekzioren batek eraginda, higadurak agertzea bere bereizgarriak dira.

Plastroia beti da zurruna eta artikulaziorik gabea. Uzkialdeko ezkatak isatsaren aurreko aldean ebakita egoten dira. Jaioberriek, oso isats luzea dute baina garapenean zehar, isatsaren tamaina proporzionatzen doa. Burua gainera, garapenean aurrera egin ahala zabaltzen doa, alerik zaharrenek oso buru zabala dutelarik.

Tamainaz, 160-170 mm lortzen ditu gure latitudeetan baina bere banaketa eskualdeko hegoaldean 250 mm-raino haz daiteke.

Oskola grisa, marroia, gorrixka edo oliba kolorekoa da, eta ale gazteetan forma bihurriko irudi argiak agertu ohi dira ezkata bakoitzaren gainean. Oskolaren oinarria horixka da eta orban beltz zabalak ditu, garapenean zehar lausotuz doazenak ia erabat ezabatu arte. Buruaren alboak, lepoa, hankak eta isatsa arre kolorekoak dira baina lerro hori, txuriekin edo laranjekin apainduta egoten dira. Lokiko lerroak, bihurgunetsuak dira eta isolatutako orban borobildu bat inguratu ohi dute. Hala ere, apaingarri hauek ere adinarekin lausotzen dira. Azkenik, iris horia dute eta lerro ilun batek zeharkatzen du, batzuetan lerro honekiko angelu zuzenean bi orban ilun agertzen direlarik.

Apoarmatu korrontezalea, Afrikako iparraldetik Frantziako itsasertzera, eta iberiar penintsula ia osoan zehar aurki dezakegu, iberiar penintsulako iparraldeko eskualdean izan ezik.

Euskal Herrian, bi populazio-nukleo ezagutzen dira Araban (Tertangako baltsakoa Amurrion eta Salburuakoa), eta beste bat Bizkaian (Getxoko Bolueko hezegunean), baina euskal populazio guztien artean egoera hoberenean daudenak Nafarroa eta Lapurdi arteko eskualde batean daudenak dira (horrez gain, Pitillasko eta Las Cañas aintziretan, Bardeetan...) Gainera, lurraldeko beste hainbat lekutan aurkitu diren banako isolatuen hainbat aipamen daude, esaterako, Txingudiko badian, Donostiako Aieteko parkean, Deba ibaian Zumaian, Aixolako urtegian Elgetan eta Kilimon errekastoan Mendaron.

Izenak dioen bezala, apoarmatu korrontezalea ur mugikorretan bizi ohi da: emari txiki edo tamaina handiko ibilguak, aintzira eta urmaelak, eta itsasertzeko urtegi eta hezeguneak habitat egokiak dira penintsulan espezie honentzat, baina baita zingira eta putzuetan ere. Zonalde lasaiak nahiago ditu eta landaredia ugariko ur-masak, bertan ezkutatu ahal izateko.

Euskal Herrian hare xehea metatzeko guneetan eta ibaiertzeko landarediaren estaldura nahiz intsolazio-baldintza egokiak dituzten ibai-ohe arrokatsuetan topatu da.

Apoarmatu korrontezalea batik bat karniboroa da baina bere dieta, eskura dituen baliabideen araberakoa da. Ehiztari fina, hortzarik ez duen arren moko sendoaz baliatzen dena, eta bere presa nagusiak ornogabeak izaten dira: intsektuak, araknidoak, zizareak, molusku heldu eta larbak... Soilik ahul edo gaixo dauden ornodunak jango ditu (bereziki arrain eta anfibioak). Bere dietak, hala ere, baditu baita osagai begetalak, gehienetan algak.

Udaberri hasieran arrak emeengana hurbildu eta uretan parekatzen dira. Nahiz eta zeregin honetarako gorputz zurrunak erraztasun handirik eman ez, arraren oskolaren azpialdea arinki ahurra izaten da emearen bizkar ganbilera igo ahal izateko. Udaberri bukaeran edo udan, emeak ibai-bazterrean hanketako azkazal sendoak erabiliz zulo bat egiten du eta bertan 5-10 arrautz erruten ditu. Ondoren, erruketa kontu handiz lurrez estaltzen du eta honekin batera amaitzen dira gurasoen ugalketa-lanak. Arrautzak lurpean txitatzen dira eta hilabetearen buruan, muturraren puntan duten konkorra erabiliz, 5-6 gramoko pisua eta 3 cm inguruko luzerako kumeek arrautzaren oskola puskatzen dute. Munduratzen direnetik inoren laguntzarik gabe moldatu beharko dute hauek. Animalia hauek biziraupen luzekoak dira oso. Ikusi ahal izan denez, bakar batzuk 70 urte betetzera hel daitezke, baina batezbestekoa askoz ere txikiagoa da, 25 urte ingurukoa edo.

Jakina denez, narrasti hauek uretatik kanpo motel samarrak dira eta aurreko hankekin tira eta atzekoekin bultza eginez ibiltzen dira. Uretan, ordea, arras aldatzen da ibilera hau. Hanka palmatu luzeak arraunen gisara erabiliz, igerian zein urpean ezinhobe eta bizi-bizi mugi daitezke. Izan ere, apoarmatu hauek ia erabat urtarrak dira baina egunez uretatik ateratzen dira eguzkia hartzeko eta termoerregulatzeko.

Neguan zehar putzu edo aintziren sakoneran hibernatu dezakete: elikatzeari uzten diote, ez dira ia mugitzen eta haien arnasketa izugarri murrizten da. Lehorte-garaietan ere antzeko jokaera izan dezakete.

Apoarmatu korrontezaleak apoarmatu istilzalearekin (Emys orbicularis) elkarbanatzen du maiz habitata (Segurado eta Araújo, 2008). Izenak dioen bezala, apoarmatu istilzaleak nahiago izaten ditu ur-masa tenporal eta bareak eta korrontezalea, aldiz, generalistagoa da eta ondo moldatzen da ere ur korrontedunetan. Hala ere, apoarmatu istilzalea, korrontezalearekiko desabantailan dagoela uste da eta beraz, habitat suboptimoak betetzen ditu (Araujo et al., 1997; Keller, 1997). Bi espezieen arteko estaltze saiakerak ikusi izan dira gainera, baina ezpezie bi hauek ezin dira hibridatu (Ayres eta del Pozo, 2005).

Apoarmatu, korrontezaleak, gainera, predatzaile ugari ditu gaztetan, heldutan ia jangaitza baita bere oskol eta plastroi gogorra direla eta. Bere predatzaile nagusien artean Micropterus salmoides arrain exotikoa, azeriak, basurdeak, azkonarrak, igarabak, mangostak eta hegazti urtarrak daude (Andreu eta López Jurado, 1998; Salvador eta Pleguezuelos, 2002). Emeek ere arrisku handia dute migrazioan zehar eta arratoiek, apoarmatuak jaten dituzte hibernazioan zehar edo habietan daudenean. Azkenik, apoarmatu jaioberriak ibai-karramarro amerikarrak, Procambarus clarkiik, jan ditzake.