Uhandre alpetarra, goi mendietan topa daitekeen anfibio ederra da. Kolore biziko uhandrea dugu eta bereziki deigarriak euren sabelalde laranjak eta arren bizkarralde urdin disdiratsuak, araldian zehar. Tamalez, Euskal Herriko populazioen artean ez dago harreman handirik eta Nafarroako eta EAEko Espezie Mehatxatuen Katalogoan zerrendaturik dago.

Uhandre alpetarraren larbak txikiak dira, 8-9 mm-koak eklosio ostean. Bizkarraldean ondo garatutako gandorra dute, isatseraino zabaltzen dena, isatsak ere gandor txikiago bat duelarik. Ezpain-lobulu oso garatuak dituzte. Orokorrean arre-horixkak izaten dira eta kolore ilunagoko orbanak izaten dituzte, bereziki sabelaldetik gora. Hiru brankia dituzte, gorputzeko alde banatara eta hasieran dendunkari bi dituzte, oreka mantentzen laguntzen dieten apendize txikiak. Aurreko hankak agertzen lehenak dira, eta beranduxeago atzekoak.

Uhandre alpetarraren larben garapena luzatu egin daiteke eta batzuetan, metamorfosirako beharrezkoa baino gorputz-luzera handiagoa lor dezakete larba-egoeran, baita heldutasun sexuala ere. Honela, larba neotenikoak (lehen 'Lacusnigri', 'Montenigrus', 'Serdarus' eta 'Peperanus' subespezie modura ezagutzen zirenak) edo heldu pedomorfikoak ('Reiseri' subespeziea) sortzen dira. Hala ere, duten kloaka ez da erabat garatuta egoten. Orokorrean, larben antzeko gandor dortso-kaudala izaten dute, araldian arrek garatzen duten gandorrarekin nahas daitekeena. Bizkarraldea marroi, gris, hori edo urre kolorekoa izan dezakete eta arrek urdina. Ale hauek, baldintza faboragarrietan metamorfosia burutzeko gai dira.

Uhandre alpetar helduak 10 cm inguruko urodeloak dira. Haien sabelalde laranja biziak, nahiko ezaguterreza bilakatzen ditu. Gainera, gorputzean zehar eta batzuetan eztarri aldean orban beltzak dituzte. Dortso-lateralki konprimatutako isatsa dute eta behatzen artean ez dute mintzik.

Ar helduek forma liraina dute eta 7-10 cm-ko luzera. Araldian zehar gandor dortsal txiki bat aurkezten dute, zuzena, hori kolorekoa eta orban ilunez betea. Bizkarraldea urdin ilun kolorekoa da eta isatsa orban urdin disdiratsuz beterik izaten dute. Buruaren albo bietara zilar koloreko lerroa dute, eta honen gainetik kolore beltzeko eta tamaina desberdinetako orbanak. Kloaka leuna dute.

Eme heldua, aldiz, arra baino handiagoa izaten da, 8-12 cm-koa. Ez du gandorrik bizkarraldean eta hau, ez da urdin kolorekoa izaten. Orbanak, ez dira hain biziak eta kolore apalagoak dituzte (grisak, marroixkak edo berdexkak). Bizkarralde arrea dute eta erdialdean, lerro argiago bat izan dezakete. Kloaka mehea eta zimurtua dute.

Europan, espezieak bakandutako populazioak mantentzen ditu Europa Erdialdeko mendikate handietako goi eremuetan eta iberiar penintsularen iparraldean, holartiko motako banaketa zabalago baten glaziar-osteko hondakinak izaki. Europako zati handi batean aurki daiteke, Iberiar penintsulako iparraldetik hasita, ipar Atlantikotik Dinamarka, Ukrania, Errumania eta Bulgariaraino. Balkanetan oso zabalduta dago.

Euskal Herritik gertu Ordunteko mendietan eta Salvada mendikatean aurki daiteke, eta Euskal Herrian bertan, berriz, Gorbeiara, Durangaldera eta Urkila, Aralar eta Izkizeko mendilerroetara mugatzen da, penintsulako subespeziearen mendebaldeko nukleo murritzaren zati izanaz. Mendi-eremuetan bizi da batik bat, eta mendigune desberdinetako populazioen artean ez dago jarraitasunik. Eremu horietan, aldeko enklabeetan aurki daiteke eta espazioa irregularki eta modu ez homogeneoan betetzen du.

Uhandre alpetarra ur geldoetan ugaltzen da eta larbak bertan hazten dira. Ur-masa desberdinetan haz daitezke, esaterako, sakonera gutxiko urmaeletan, aintzira tenporaletan, laku eta ubideetan, urasketan, eta ur korronte geldoko ibai-ertzetan.

Euskal Herrian uhandre alpetar helduak izaera menditarra duenez, pagadi eta larre menditarretan aurkitzen da, korronte gutxiko ibilguetako putzu txikietan edo ur geldoetan, landaredidunak edo landaredi gabeak, sakonera gutxikoak edo sakonak, eta eutrofoak edo oligotrofoak direnetan. Nahiago du substratu arrokatsu zehatz bat egotea; lehorreko aldian larrean zehar mugitzen da. Ur-masek osatzen dute ugalketarako habitata. Penintsulako beste eremu geografiko batzuetan mendiko aintziretan aurki daiteke batik bat. Europan, aldiz, habitat ugaritan aurki daiteke, beheko eremuetan ugariagoa delarik.

Uhandre alpetarraren larbek hasieran detritusa jaten badute ere, garapena pixkat aurreratu ahala aktiboki elikatzen hasten dira. Hasieran, bereziki beste anfibioen arrautzetaz elikatzen da baina gerora, moluskoak, mikrokrustazeoen larbak (Daphniidae) eta intsektu urtarrak jaten dituzte. Beste uhandreen larbekin alderatuta, uhandre alpetarraren larben harrapakinak bentikoagoak dira.

Helduak sasoi epelean zehar etengabe jaten egoten dira, hibernaziorako gantz kopuru nahikoa pilatzeko. Uhandre alpetarraren zenbait subespezie soilik urtarrak dira eta beste zenbait bereziki lehortarrak. Haien dieta, beraz, duten bizimoduarekin erabat erlazionatuta egoten da. Honela, heldu urtarren dieta krustazeo txikietan, arretan, intsektu larbetan, ur-barraskiloetan eta uretara eroritako intsektuetan oinarritzen da. Aldiz, bereziki lehortarrak direnak, ahoan kabitzen zaien eta mugitzen den ia edozer jaten dute, esaterako, bareak, kilker txikiak, kukurutxak, arrak eta bestelako ornogabe txikiak. Euskal Herriko uhandre alpetarrak bizimodu urtarra eta lehortarra txandakatzen du, bi dietak konbinatuz, beraz.

Uhandre alpetarrak heldutasun sexuala 3-5 urteekin lortzen du, baina altituderik altuenetan 20 urterarte luza daiteke, bereziki indibiduo pedomorfikoen artean. Martxoaren erdialdera sakonera gutxiko ur-masetara migratzen hasten dira eta arrek orduan garatzen dute gandorra, eta euren azalak kolore deigarriagoak hartzen ditu. Arrek emeak gorteiatzen dituzte, isatsarekin dardar-mugimenduak eginez, era berean kloakatik feromonak askatzen dituztelarik. Emeek feromonen bidez arra aukeratu egiten dute eta honi jarraika hasten dira.

Ernalketa espermatoforoen bidezkoa da: arrek emea jarraika dutenean, lurrera espermatoforoa askatuko dute (espermaz beteriko paketea) eta emea honengana gidatuko dute. Emeak, orduan, kloaka ireki eta espermatoforoa barneratuko du.

Eme bakoitzak 70-390 arrautz jartzen ditu, batik bat ur-landareen hostoetan itsasten direnak, baina harri, adar eta eroritako hostoetan ere aurki daitezkeenak. Arrautzak banaka egon daitezke baina normalean 3-5 arrautzetako kate motzak eratzen dituzte. Larbek 2-4 astera eklosionatzen dute eta jaiotzen direnetik izaten dituzte aurreko hankak garatuta. 4-5 cm-ko luzera lortzean, metamorfosia burutu dezakete baina zenbait larba forma pedomorfiko eta neotenikoetan mantentzen dira.

Uhandre alpetarra goizean-goiz eta ilunabarrean da bereziki aktiboa, baina normalean, gauez elikatzen dira. Subespeziearen arabera erabat urtarrak edo bereziki lehortarrak izan daitezke baina Euskal Herrikoak, bi faseak konbinatzen dituzte. Neguan hibernazioa burutzen dute, iraila-urrian hasita, otsaila ingururarte.

Nematodo eta helminto espezie desberdinak dira uhandre alpetarraren parasito arruntak. Gainera, mundu osoko anfibioetan modu kezkagarrian populazioen beherakada sortzen ari den onddoak ere, Batrachochytrium dendrobatidisek alegia, eragiten dio, Chytridiomycosi gaixotasuna sortuz.