Dakizuenez azken urte hauetan arazo handiak izan ditugu webgunearekin. Azken hilabeteetan Kike Fernandezen laguntza handiarekin web orrialdea berriro ere martxan jarri dugu eta eskuragarri dituzue gure eduki guztiak.

Udako ikastaroen eskaintza askotariko eta interesgarria argitaratu zuen UEUk orain zenbait aste. Maiatzaren 25ean ireki zen izena emateko epea eta dagoeneko betetzear dira hainbat ikastaro! Natur Zientzien arloan, orain dela hiru urte Arturo Elosegik eta Arantza Aldezabalek antolatu zuten ikastaro zinez arrakastatsua errepikatuko dugu uztailaren 20tik 25era: “Mendiko teknikak basabizitzaren ikerketan. Ikastaro praktikoa Pirinioetan”. Mendian erabiltzen diren teknikak ezagutu eta horietako batzuetan trebatzea da ikastaroaren helburua, unibertsitatean dugun zenbait gabezia osatzeko. 2012an ikastarora joan zirenek itzultzeko aukera izan dezaten, gai berriak landuko ditugu toki desberdinetan. Aurtengoan, Artikutzatik hasi eta Lizararaino joango gara, Aralarren, Iratin eta Aztaparretan geldituz. Espezie konkretuetatik hasi, eta ekosistema osoen kudeaketa-lanak ezagutzeko aukera paregabea izango dugu benetako adituen eskutik. Eskaini genituen 20 lekuetatik 4 baino ez dira gelditzen, beraz, parte hartzeko gogoz bazeunde, ez ezazu azken momentura arte itxoin izena emateko!

INFORMAZIO GEHIAGO

Urtero bezala, EuskalNatura Elkarteak biologia eta ingurugiro zientzietako ikasleentzako bost eguneko mendi-irteera antolatu du. Aurtengo ibilbidea Baztango bailaran zehar egingo da. Asteazkenean Izpegiko lepoan hasiko dute ibilbidea, eta Urdazubiko lezeetan amaitu igandean. Bidean, Itxusiko Harrietako paisaiaz eta hegaztiez, Xorroxineko landarediaz eta errekez, Zugarramurdiko geologiaz eta kondairez... gozatzeko aukera izango dute; beti ere, lagun artean eta euskaraz!

Duela 2 urteko arrakastaren ostean, hasi gara aurten ere Euskal Herriko naturaren inguruko langile eta naturzaleen elkargunea sortzeko lanetan. Udako Euskal Unibertsitateko Natur Zientziak Sailak antolatuta, 2015eko azaroa amaieran antolatuko dugu Natur Zientzien II. Topaketa. Aurreko esperientziatik formula batzuk errepikatzekotan bagara ere, beste batzuk berritu asmoz gabiltza, eta horretarako zuen parte-hartzea gustatuko litzaiguke. Otsaila amaitu bitartean topaketaren formatuari, hitzaldi-gaiei, hizlariei edota bestelako aukerei buruzko proposamenak jasotzea gustatuko litzaiguke.

Informazio gehiago: www.naturzientzientopaketa.info

Arantzadiko Ornitologia Saila 2006an hasi zen udako eraztuntze-kanpainak antolatzen. Aurtengoa ez da gutxiago izango eta Txingudiko hezeguneko eraztuntze-kanpainanaren baitan praktikak egiteko aukera eskaini dute. Praktikak bereziki interesgarriak dira master edota doktoretza-tesiak egiteko helburiarekin ikertaldeak ezagutu nahi dituzten ikasleentzat eta naturzale ororentzat. Aldi berean, eraztuntzaile titulua eskuratzeko parada ezin hobea ere bada.

Hegazti eta ugaztunek zerebroan mapa kognitiboak garatzen dituzte ezagunak dituzten tokietako erreferentziak erabiliaz orientatzeko. Erleen kasuan ez zen uste, inondik inora, zerebroak orientaziorako gaitasuna ematen zienik, izan ere, egituraz oso desberdina da intsektuen zerebroa ugaztunenen eta hegaztienen  aldean. Horren ordez, egundaino uste izan da erleak erlauntzerako bidea aurkitzeko eguzkiaren posizioaz baliatzen zirela. Kaleratu berri den ikerketa bat, ordea, baieztatzera dator erleek eguzkiaren posizioaz haratago, gaitasuna dutela euren zerebroan eraikitako mapak erabiltzeko erlauntzera itzultzerakoan.

Denboran atzera egingo bagenu, izaki bizidunek berdin eboluzionatuko al lukete? Egungo puntu berdinera iritsiko al ginateke? Bada ikerketarik baieztatzen duena baldintza berdinen eraginpean izaki bizidunek norabide berean eboluzionatzen dutela. Horren adibide, azken glaziazioaren ondoren lakuak eta ibaiak kolonizatu dituen espinosoa dugu, izan ere, mundu mailan kolonizatu dituen gune desberdinetan behatu da arrain espezie horrek ezkatak galdu dituela eta finagoa egin dela. Bestalde, intsektu espezie desberdinek genomako eskualde berean mutazio berdinak pilatu dituzte eboluzioan zehar, landare toxikoez elikatzea baimentzen dietenak. Adibide horiek, ordea,  salbuespen dira, eboluzioa zinez zorizkoa omen da. Hori baieztatzera dator makila-intsektu espezie batekin egindako ikerketa.

Katrina (2005) eta Sandy (2012) urakanen, Nargis zikloiaren (2008) eta Haiyan tifoiaren (2013) gisako ekaitz erraldoiek eta eurek eragindako hondamendiek gizarteratu dute klima-aldaketak muturreko fenomeno klimatikoengan izan dezakeen eraginaren inguruko eztabaida. Komunitate zientifikoarengan ere interes handia pizten du etorkizunean halako ekaitzek izango duten bilakaeraren ezagutzak. Hala ere, ez da hainbeste sakondu, esate baterako, ekaitz horien banaketa geografikoan. Kaleratu berri den ikerketa batek azaltzen du azken 30 urteotan ekaitz tropikalen intzidentzia ekuatoretik poloetarantz desplazatzen ari dela bi hemisferioetan.

1986ko apirilaren 26a, Txernobylgo zentral nuklearreko 4. unitatea lehertu eta historiako hondamendi nuklear handiena gertatu zen eguna. Igorritako erradioaktibitateagatik zentraletik 30 km-rako eremu guztia ebakuatu egin zen eta egundaino itxita dirau. Giza eta osasun-hondamendiaz gain, ingurumenarentzat ere kolpe handia izan zen zorigaiztoko leherketa. Zentralaren inguruko basoak hil egin ziren denbora gutxira, esaterako. Denboraren poderioz, ordea, gizakiak utzitako tokia berreskuratzen joan da natura eta, horren erakusle, erradioaktibitatearekiko adaptazioak garatu dituzte zenbait espeziek.

Landareak saiatzen dira itzaletik ihes egin eta argirantz hazten. Hala, karbono dioxido gehiago finkatzen dute fotosintesiaren bidez eta materia organiko gehiago pila dezakete. Gaua eta egunaren arteko aldea ere bereizteko gai dira. Argiarekiko sentsibilitate hori fitokromoek kontrolatzen dute, izan ere, argi izpien irradiazioa zurgatuta konformazioa aldatzeko gaitasuna duten proteinak dira eta, horrela, argiari dagokion informazioa jasotzen du landareak. Kaleratu berri den ikerketa batek fitokromoek maila molekularrean nola funtzionatzen duten argitu du.

Nagiek euren bizitzaren zati handi bat igarotzen dute zuhaitzetako adarretatik zintzilik buruz behera jarrita. Gizakiok, eta buruz gora bizitzeko moldatuta dauden beste hainbat eta hainbat espeziek, arazoak izaten ditugu denbora luzez buruz behera egoteko, barne-organoek diafragma presionatzen digutelako, arnasketa zailduz. Bada, ingalaterrako ikerlari batzuek nagiek buruz behera arazorik gabe arnasteko gaitasunaren nondik-norakoak azaldu dituzte.

Urteko legez EuskalNaturak mendi zeharkaldia antolatu du. EHUren Leioako kanpusa dinamizatu nahian eta batez ere ikasle naturzaleen arteko saretzea sustatu asmoz antolatzen dira halako irteerak. Aurreko urteetan Arbaiungo eta Valderejoko parajeak ezagututa, Pirineoetako gailurrak zapalduta eta Aritxulegitik Zilbetirakoa bidea eginda, aurten Arabako lurrek izango dute protagonismoa mendi-zeharkaldian. Urtero gisan, egun bakoitzean aditu batek emandako hitzaldia entzuteko aukera izango dute partaideek.

Erregistro fosilak adierazten digu duela 252 milioi urte Lurraren historian ezagutzen den biodibertsitatearen hondamendi handiena gertatu zela. Hain zuzen ere, Permikoaren amaieran Lurreko espezieen %90 desagertu zen. Egundaino pentsatu izan da espezieen desagertzen masibo horren erantzulea muturreko aktibitate bolkanikoak eragindako klima-aldaketa izan zela. Kaleratu berri den ikerketa baten arabera, ordea, metanoa ekoizten duten arkeobakterio batzuk izan litezke hondamendia eragin zuen klima-aldaketaren erantzule.

Termodinamikaren bigarren printzipioak dioenez sistema baten desordenak edo entropiak berez emendatzeko joera du, hau da, sistema orok desordenerako joera espontaneoa du. Eskala makroskopikoan bete-betean betetzen dira termodinamikaren legeak. Atomo eta molekulen mundura sartuz gero, ordea, lege horiek zalantzan jartzen dira batzuetan. Horren adibide dugu nazioarteko ikerlari talde batek kaleratu duen lana, zeinak erakutsi duen nola laser-argitan harrapatutako nanopartikula batek, inguruan duen gasa baina hotzago egon arren, gas horri beroa transmititu diezaiokeela.

EHUko Zelulen Biologia eta Ingurugiro Toxikologia lantaldeak kaleratu berri duen lanaren arabera, estrogeno gisa jokatzen duten kutsatzaileek arrain arrengan obozitoen garapena eragiten dute. 2007 eta 2008an aurkitu ziren fenomeno horren lehen kasuak Urdaibain eta plazaratu berri dituzten emaitzek arrainen feminizazio hori Gernikan, Arriluzen, Santurtzin, Plentzian, Ondarroan, Deban eta Pasaian ere behatzen dela baieztatu dute.