Orka edo ezpalarta izurdeen familiako espezierik handiena da. Munduko ozeano guztietan bizi da, baina poloetako ur hotzetan ohikoagoa da. Euskal Herrira noizbehinka indibiduo batzuk heltzen dira, bakarka edo talde txikitan, baina, oro har, ez da arrunta gure uretan.

Orka 6 eta 10 metro bitarteko izurde handia da. Arrak, beren 9 metroekin, emeak baino handiagoak izaten dira, azken hauek 7,5 metrora heltzen baitira gehienez ere. Zetazeo honek gorputz sendo eta aerodinamikoa dauka, mutur irtenik gabeko buru konikoan amaitua. Alde dortsala eta hegats pektoralak beltz kolorekoak dira, eta alde bentrala, beheko baraila eta hegats kaudalaren azpialdea, berriz, zuriak. Horrez gain, orban zuri bana aurkezten du begien atzean, eta hegats dortsalaren atzean orban gris handiago bat dauka. Bi orban hauek itxura eta tamaina aldetik aldakorrak izan daitezke. Kolore zuriko atalak horixkak izaten dira gazteetan. Hegats dortsala oso garatua dago, gorputzaren erdialdean kokatua. Arretan hiruki itxurakoa da eta oso luzea (1,8 metro neur dezake), eta emeetan eta gazteetan txikiagoa da, igitai itxurakoa. Hegats pektoralak obalatuak eta zabalak dira eta lema gisa erabiltzen ditu. Isatsa leuna da, erdian koska nabarmena dauka eta mutur puntadunetan amaitzen da.

Zetazeorik kosmopolitena da orka, munduko itsaso guztietan aurkitzen dena, ekuatoretik poloetaraino, kostaldean zein itsaso zabalean. Hala ere, kostako uretan eta itsaso hotzetan ugariagoa da, produkzioa handiagoa baita bertan. Bere banaketa ez da homogeneoa, kontzentrazio handiak aurkitzen baitira gune zehatzetan (Antartida, Japonia, Alaska, Kanada eta Islandia kasu), beste leku batzuetan soilik esporadikoki agertzen den bitartean.

Itsaso zabalean zein plataforma kontinentalean aurki daiteke, baina azken honetan ugariagoa izaten da, kostatik 800 km-rainoko tartean. Orokorrean, ur sakonak nahiago ditu, baina estuariotan, badiatan eta lur barneko itsasotan ere aurki daiteke, eta, gutxitan bada ere, ibaietan ere barneratu daiteke. Poloetan, izotz flotanteak aurkitzen diren lekuetara hurbiltzen da sarritan, harrapakinen bila.

Ezpalarta animalia ugariz elikatzen da: itsas ugaztun gehienak, itsas hegaztiak, dortokak, zefalopodoak eta arrain espezie asko (marrazoak eta arraiak barne) bere dietaren parte dira. Teknika anitzak garatu ditu haiek harrapatzeko, hala nola, hondartzetan barneratzea itsas txakurrak ehizatzeko edo taldean lan egitea arrainak taldekatzeko eta harrapakin handiei erasotzeko.

Nahiz eta espezie generalista izan, azpipopulazio batzuk harrapakin zehatzetan espezializa daitezke. Ozeano Barearen iparraldean, adibidez, hiru talde nagusi bereiz daitezke: egoiliarrak, bidaiariak eta itsastarrak (Barrett-Lennard & Ellis 2001). Egoiliarrak urte osoan kostaldeko uretan egoten dira, lekualdatze txikiak burutuz, eta batik bat izokinak jaten dituzte, Oncorhynchus tshawytscha espeziearekiko preferentzia handia aurkeztuz (Ford & Ellis 2006). Bidaiariek, berriz, batez ere itsas ugaztunak ehizatzen dituzte. Egoiliarrak bezala, kostaldean bizi dira, baina haiek baino talde txikiagotan elkartu eta distantzia handiagoko migrazioak burutzen dituzte. Azkenik, orka itsastarrak kostaldetik 15 km baino urrunago aurkitu ohi dira. Dirudienez, hauek nagusiki marrazoetan oinarrituriko dieta dute. Hiru populazio horiek, ekologikoki bereiziak egoteaz gain, genetikoki isolatuak daudela ere ikusi da, nahiz eta beren banaketa eremuak gainjarri. Hori dela eta, populazio bakoitza besteengandik ezberdintzen da ezaugarri morfologiko eta etologikoetan.

Antartidan ere hiru populazio ezberdindu dira. Batzuk zereetan (Balaenoptera bonaerensis), besteak itsas txakurretan, eta azkenak bakailaoan (Dissostichus mawsoni) espezializatu dira (Pitman & Ensor 2003).

Bizitza luzeko zetazeoa da ezpalarta, 90 urtera arte bizi baitateke. Hala ere, hilkortasuna oso handia da bizitzako lehen sei hilabeteetan, kumeen % 37-50a hiltzen baita adin tarte horretan. Emeak 10 urterekin heltzen dira heldutasun sexualera; arrak, aldiz, 15 urterekin. Arrak poligamoak dira, eta beren taldetik at ugaldu ohi dira, endogamiarako probabilitatea murriztuz. 15-18 hilabeteko ernaldiaren ostean, kume bakarra jaiotzen da, urria eta martxoa bitartean. Honek bi metro inguru neurtzen du eta 200 kg-ko pisua izaten du. Emeak, erditu ondoren, hiru eta zortzi urte artean egoten dira beste kumerik izan gabe, eta 40 urte inguru dituztenean ugaltzeari uzten diote. Kumeei 18-24 hilabete dituztela kendu ohi zaie titia, baina sei hilabeterekin jadanik elikagai solidoak hartzen dituztela ikusi da (Oftedal 1997).

Orkak animalia sozialak dira; txistuak, kraskak eta bestelako soinuak erabilitzen dituzte elkarren artean komunikatzeko. Haietako soinu batzuk ere ekolokaziorako erabiltzen dituzte. 

Taldean bizi dira, haien tamaina aldakorra izanik harrapakin motaren eta haren ugaritasunaren arabera. Normalean 40 indibiduo baino gutxiago elkartu ohi dira. Ozeano Barearen iparraldean ikusi den bezala, ekologikoki ezberdinduriko populazioetako taldeen egitura ezberdina da. Hala, egoiliarretan talde matrilinealak izaten dira: eme batek, bere ondorengo helduek eta bere alaben ondorengoek osatzen dute. Bataz beste sei  indibiduo izaten dira, eta bizitza osoan egoten dira elkarrekin, baina taldetik kanpo ugaltzen dira. Kideek txistu eta dei bereziak partekatzen dituzte, gainerako taldeen deiengandik ezberdintzen direnak. Kume berri bat jaiotzen denean, kideen artean taldearekiko espezifikoak diren dei horien erabilera handitzen dela ikusi da, eta era horretan jaioberriak dialektoa ikasten du (Weiß et al. 2006). Dialekto horrek taldekideak ezagutzeko balio du, eta ugaltze garaian, dialekto ezberdina duten indibiduoekin elkartzeko joera dagoela pentsatzen da, endogamia saihesteko. Zenbaitetan, senideak diren talde matrilineal bat baino gehiago elkar daitezke.

Orka bidaiarietan taldeak txikiagoak dira, eme batek eta bere ondorengo batek edo bik osatuak. Ondorengo horiek taldea uztea arrunta izaten da, egoiliarretan ez bezala. Beste talde matrilinealekin asoziatu daitezke, baina hauek ez dute zertan haien senide izan behar.

Bukatzeko, ezpalarta itsastarrek osaturiko taldeen egitura ez da asko ikertu. Jakina den bakarra da 20-65 indibiduo artean elkartzen direla, eta beren egonaldia taldean aldakorra izaten dela.

Ezpalartak ez du harrapari naturalik. Zenbaitetan, itsas hegaztiak orken ingurura gerturatzen direla ikusi da, janaria eskuratzeko helburuarekin. Uste da erlazio honek orkei ez diela inolako onurarik ekartzen, eta beraz, komentsalismo gisa deskribatua izan da (Orgeira 2004).