Errotariari bere irin zapore atsegin eta nabarmenak ematen dio izena. Jangarria den agarikoide honek kolore zuridun basidioma garatzen du, Kolore bereko himenoforoa, laminarra eta dekurrentea da. Honen ezaugarri bereizgarri bat usainaz gain, eite hauskorrada, begiratu bezain laster apurtuko dela ematen duelarik. Sukaldean nahiko preziatua izaten da, baina kontu handia izan behar da Clitocybe zuriekin (toxikoak direnak) nahiko erraz nahasi daitezke eta.

Artikuluari buruz Egilea: erabiltzailea Sorrera: 2014/05/01 Azken eguneraketa: 2023/02/04 Bisita-kopurua: 1679 Motzean Taxonomia Dibisioa: Basidiomycota Klasea: Agaricomycetes Ordena: Agaricales Familia: Entolomataceae Deskribatzailea: (Scop.: Fr.) P. Kumm Sinonimoak Paxillopsis prunulus Paxillus prunulus Agaricus orcella Pleuropus prunulus Ekologia Mikorrizikoa Jateko balioa Jangarria Perretxiko-garaia Perretxikorik ez Perretxikoak bai

Makromorfologia

Pileoa

13 cm izatera heldu daiteke, nahiz eta normalean 4-11 cm inguruko diametroa izaten duen. Gaztea denean forma ganbila izatetik, zapala izatera pasatzen da eta zahartzen dijoanean ahurra bilakatu daiteke. Kutikula lehorra dauka, pixkat distiratsua, mamitik erraz banatu daitekeena eta kolore zurixkaduna (grisa ere izan daiteke). Pileoaren hertzak finak dira eta kiribildu eta kurbatua izatetik inkurbatua izatera pasatzen da.

Estipea

Estipea estua, motza, zilindrikoa eta normalean zuzena eta zentrala izan ohi da, nahiz eta batzuetan kurbatua eta eszentrikoa izan daitekeen. Hanka, biguna eta hauskorra izaten du, pileoaren konsistentzia eta kolore berdina dauka. 2-5 x 0,5-1 cm-tako diametroa izaten du eta askotan estipe pruinatua oinaldean zabalagoa izan ohi da.

Orriak

Himenioforoko laminak elkarrengandik nahiko estuki kokatuta daude, hauek oso dekurrenteak eta lameluladunak izanik. Kolore zuria dauka hasieran eta gero larrosa bilakatzen da esporen eraginez (espora jalkina kolore hortakoa baita). Laminak hauskorrak eta ez elastikoak direnez, hatzamarrak pasatzean oso erraz banatzen dira mamitik.

Mamia

Pileoaren erdialdeko mamia beste guneetakoa baino trinkoagoa da, hala ere, oso hauskorra izanik. Kolore zuria dauka, zapore suabea eta espezie honen ezaugarri garrantzitsua den irin usain nabarmena, azken ezaugarri honek agarikoide honi izena ematen diolarik.

Sulfobainillinarekin erreakzionatzen du kolore biolazeoak hartuz.

Mikromorfologia

Esporak

Espora jalkina larros kolorekoa da. Esporak fusiformeak, hexagonalak, leunak, ez amiloideak eta hialinoak dira. Sei arista dituzte eta 10-14x5-6 µm-tako tamainakoak dira.

Basidioak tetrasporikoak dira.

Ekologia

Habitata

Sarritan ikusi daitekeen espezie mikorrizikoa da, nahiko berdintsu hazten da koniferoen zein hostogalkorren basotan, betiere taldetxotan. “Txibata” bezala ere ezaguna da, Boletuskodiziatuak irtetzen diren leku beretan irtetzen baitira. 

Perretxiko-garaia

Uda eta udazken hasieran agertzen da.

Jateko balioa

Espezie jangarria da eta onddo hau ezagutzen duten zaletuek, sukaldatzerako orduan kalitate hobereneko espezieen artean sailkatzen dute, bere zapore leuna eta usain atsegina direla eta. Baina kontu handia izan behar da Clitocybe zuriekin ez nahasteko, hauek oso toxikoak baitira.