Albisteak: Zientzia
Memoriaren molekulaz ahaztu

Memoriaren molekulaz ahaztu

Memoriaren funtzionamendurako funtsezkotzat jotzen zen molekula ez da uste bezala oroimenaren gako

2013/01/03

Iruzkinik ez
960 bisita

Giza populazioen bizi-itxaropena handitzen ari den honetan kantzerrarren eta gaixotasun neurologikoen maiztasuna eta intzidentzia geroz eta handiagoa izatea aurreikusten da. Horregatik, onkologiarekin batera, zerebroaren eta memoriaren funtzionamendua ezagutzea XXI mendeko medikuntzaren erronka handietakoa da. Azken urteotan aurrerapauso nabarmenak eman dira garunaren ikerketan. Egunero ez da besta, ordea. Oraingoan, bi ikertalde independentek frogatu dute egundaino epe luzerako memoriaren gakotzat jotzen zen entzimak ez duela halako funtzio berebizikorik oroimenaren funtzionamenduan.

Biziaren sorreraren teoria berria: itsasoko arrakala termaletatik mundu osora

Biziaren sorreraren teoria berria: itsasoko arrakala termaletatik mundu osora

Ioiak ponpatzeko proteinen jatorriak azal lezake bizia nola sortu zen itsaso sakonean eta nola hedatu zen bertatik

2012/12/26

Iruzkinik ez
1135 bisita

Bizia bizi denetik izan den enigmarik handienetakoa, handiena ez bada, biziaren beraren sorrera izan da. Gizakia mende luzetan aztoratu du galdera horren erantzunak eta zientziak ere bere jomuga nagusietakotzat du. Zenbait urtez, arrokak, ura eta itsas-hondoko arrakaletatik irtendako gas bero eta hidrogenoan aberatsa izan dira biziaren sorrera azaltzeko aurkeztu den eskenatokia. Orain, eskenatoki horretan biziaren sorrera eta beste inguruneetarako hedapena eragin izan zezakeen gertaeren hurrenkera berria proposatu da.

Ijitoen exodoa berreraikitzen DNAren lorratzari segika

Ijitoen exodoa berreraikitzen DNAren lorratzari segika

Ijitoen jatorriari eta demografiari buruz egin den lehen genoma-mailako ikerketaren arabera etnia honen migrazioa duela 1500 urte hasi zen Indiaren ipar-mendebaldean

2012/12/12

Iruzkinik ez
864 bisita

Ijitoek Europako gutxiengo etniko handiena osatzen dute, orotara 11 milioi laguneko gizataldea dira. Grezia, Portugal eta Belgika bezalako herrialdeen parekoa den populazioa da, Europako populazioaren puzzleko pieza esanguratsua, beraz. Hala ere, mendeetan zehar bazterketa sozial, politiko eta ekonomikoa pairatu izan dute eta zientzia ere ez da horretatik salbu izan. Orain, ijitoen populazioen azterketa genetiko zabal batek etnia horren historia eta egungo argazkia ulertzen lagun diezaguke.

Pinotxo efektua, gezurra esan eta sudurra berotzen zaigunean

Pinotxo efektua, gezurra esan eta sudurra berotzen zaigunean

Termografian oinarritutako ikerketa batek baieztatu du gezurra esatean aurpegiko zenbait guneko tenperatura igo egiten dela

2012/12/04

Iruzkinik ez
966 bisita

Pinotxok penitentzia izaten zuen gezurra esaten zuen aldiro, sudurra luzatzen zitzaion esandako gezurraren tamainan. Carlo Collodiren sorkuntzak belaunaldiz belaunaldi izan du mundu osoko haurren artean arrakasta eta literatura unibertsalaren klasikotzat dugu egun. Dirudienez baina, Geppettok egindakoaz gain gezurra esaten dugun aldiro salatzen gaituen Pinotxo txiki bat daramagu denok barruan.

Bizi-zientzietarako diseinu esperimentala euskaraz jorratzen duen liburua argitaratu dute

Bizi-zientzietarako diseinu esperimentala euskaraz jorratzen duen liburua argitaratu dute

2012/11/29

Iruzkinik ez
944 bisita

UPV-EHUko Euskara Zerbitzuak kooordinatuta eta laukote baten elkarlanari esker Experimental design for the life sciences (2010) liburuaren hirugarren edizioa euskarara itzuli da. Bertan estilo ulergarri eta argian idatzita, diseinu esperimentalaren funtsezko elementuen berri ematen da, era argi eta praktikoan, kontzeptu zailenak ere ulertzeko eta aplikatzeko moduan emateraino.

Higgs-en bosoia gurean CERN-en eskutik

Higgs-en bosoia gurean CERN-en eskutik

Ikerketa Nuklearretarako Europako Kontseiluaren (CERN frantsesezko sigletan) buru den Rolf-Dieter Heuer-ek hitzaldia emango du Bilbon azaroaren 29an

2012/11/28

Iruzkinik ez
927 bisita

Joan den uztailean Higgs-en bosoiaren aurkikuntzak fisika komunikabideen lehen azalera ekarri zuen. Ez du zientziak sarri publiko handiaren arreta bereganatzen, aurkikuntza haren garrantziaren isla. Higgs-en bosoiak partikulen hainbat propietate elemental azal ditzake, partikulen masaren jatorria besteak beste, eta Genevatik (Suitza) gertu den CERN-en hadroi azeleragailuan aurkitu zen. Gaur, azaroak 29, CERN-en buru den Rolf-Dieter Heuter-ek Higgs-en bosoiaren nondik norakoak gerturatuko dizkigu Bilbora.

Irla galduaren bila

Irla galduaren bila

Itsas nabigaziorako eta munduko mapek biltzen duten Pazifikoko hegoaldeko irla bat ez da existitu ere egiten

2012/11/26

4 iruzkin
1065 bisita

Lurra aspalditik dugu bizitoki eta gizakiak gizaki denetik izan du berau esploratzeko jakin-nahi eta beharra. Mendeetan zehar kartografiak etengabe egin du aurrera gure planetaren adierazpen grafiko gero eta zehatzagoak egin bidean. Aurrerapen hau bereziki nabarmena izan da azken hamarkadetan, sateliteek lurrazala erresoluzio handiarekin (eta beldurgarriarekin?) xehatzeko aukera ematen dute. Hala ere, bada oraindik sorpresentzako lekurik, mapek Koral itsasoan kokatzen duten Sandy irla esaterako.

Itsas maila La Niñaren erritmoan dantzan

Itsas maila La Niñaren erritmoan dantzan

La Niña fenomeno klimatologikoak 2010-2011 urteetan zehar irauli egin zuen aldaketa klimatikoak eragindako itsas mailaren gorakada

2012/11/22

Iruzkinik ez
1452 bisita

Aldaketa klimatikoa hamaika fenomeno global eragiten ari da eta horietatik nabarmenenetako bat poloetako eta glaziarretako izotzaren urtzea da. Horren ondorioz, itsas mailak urteko 3,2 mm egiten du gora, azken hamarkadetan gorakada hori monitorizatu duten sateliteen datuek adierazi bezala. Hala ere, 2010-2011 urteetan zehar La Niña gisa ezagutzen den fenomeno klimatologiko biziki indartsu batek uren banaketa globala aldatu eta itsas mailaren jaitsiera eragin zuen.

Einsteinen zerebroa: jenio baten kriseilu?

Einsteinen zerebroa: jenio baten kriseilu?

Einsteinen zerebroari egindako argazkietan oinarritutako ikerketa batek baieztatu du zientzialariaren zerebroaren konplexutasuna handia zela abstrakzio ahalmenarekin erlazionatutako eskualdeetan

2012/11/19

Iruzkinik ez
918 bisita

Albert Einstein (Ulm, Alemania, 1879 – Princeton, AEB, 1955) zientziaren historia garaikidea ulertzeko ezinbesteko figura da. Bere lanak fisika iraultzeaz gain filosofian ere eragina izan zuen eta zientzialari huts izatetik haratago, pentsalari gisa ere XX. mendeko erreferentzietako bat izan zen. Bere heriotzatik 72 urte igaro diren honetan zeresana ematen segitzen du bere etorriak. Orain, Einsteinen zerebroarekin egindako azterketa batzuen arabera bere adimen apartaren gakoetako bat zerebroko kortexaren konplexutasun handian egon daiteke.

Kukuak oker jo ez diezaien

Kukuak oker jo ez diezaien

Txepetx espezie batek euren arrautzen barruan garatzen ari diren enbrioiei janari-eskerako pasahitza irakasten die, horrela habian arrautza jarri dezaketen kukuen txitarik ez elikatzeko

2012/11/15

Iruzkin 1
1107 bisita

Kukua naturan dagoen iruzurgile ezagunenetakoa da, beste txorien habietan arrautzak errun eta txitak adopzioko gurasoek elikatu eta hazten dituzte. Kukuari txiten hazkuntzan energia aurreztea dakarkio amarru horrek eta beste txorien ugalketan ere eragiten du kuku jaioberriek beste arrautzak habiatik bota egiten baitituzte. Hala ere, Australiako txepetx urdina (Malurus cyaneus) txita iruzurtiak hazteaz nekatu egin da eta kukuak ziria sar ez diezaion estrategia bikaina garatu du.

Genomaz genoma, giza dibertsitateari so

Genomaz genoma, giza dibertsitateari so

1000 Genomes proiektuak kaleratutako azken emaitzen arabera giza espeziearen aniztasunaren %95 azaltzen duten bariazioak mapeatu dira

2012/11/07

Iruzkinik ez
996 bisita

Giza genomaren lehen sekuentziazioa egin zenetik hamar urte igaro diren honetan 1000 Genomes ekimenak Europa, Amerika, Asia ekialdeko eta Afrikako 14 giza populazio desberdinetatik hautatutako 1092 gizabanakoren genomen sekuentziak kaleratu du. Nazioarteko hainbat laborategi ari dira orotara 2500 gizabanakoren genomak sekuentziatzea helburu duen proiektu hau aurrera eramaten.

Sistematika klasikoa zakil-zizareen inguruan zilintzan

Sistematika klasikoa zakil-zizareen inguruan zilintzan

Priapulido espezie batekin egindako ikerketak protostomatu eta deuterostomatuen arteko sailkapena okerra izan daitekeela ondorioztatu du

2012/11/02

Iruzkin 1
840 bisita

Enbrioi-garapenak eboluzioan zehar gainditu zuen mugarrietako bat izan da digestio-aparatuak uzki eta aho funtzioa betetzen duen zulo bakar bat edukitzetik, aho eta uzki diferentziatu gisa jokatzen duten bi zulo izatera pasatzea. Horren harira, sistematika klasikoak 1908an aho eta uzkia zuten animaliak enbrioi-garapeneko bi zulo horien eraketa-ordenaren arabera sailkatu zituen. Horrela definitu ziren protostomatuak (ahoa uzkia baina goizago garatzen dutenak) eta deuterostomatuak (uzkia ahoa baino lehenago). Oraingoan, ordea, penis worm izenez ezagutzen diren priapulidoek protostomatuak definitzeko azken 100 urteotan erabili izan den irizpidea ezbaian jarri dute.

Gizakia lurrikara eragile?

Gizakia lurrikara eragile?

2011ko maiatzean Espainiako hego-ekialdea astindu zuen lurrikaran gizakiak akuiferoetatik ura erauzteak zerikusia izan zuela baieztatu da

2012/10/27

Iruzkinik ez
1253 bisita

Iazko maiatzaren 11ean Lorcan (Murtzia) 5,1 magnitudeko lurrikara izan zen. Bederatzi hildako eragin eta udalerriaren zati handi bat suntsitu zuen hondamendiak. Oraindik ere bistan da lurrikara haren arrastoa, berreraikuntzarako diru-laguntzak oso mantso ari baitira iristen. Orain, Nature Geoscience aldizkarian kaleratu berri den lanaren arabera aktibitate antropogenikoa lurrikara eragin zuten faktoreen artean sartu behar da.

Bardeetakoa munduko habi-fosilik zaharrena da

Bardeetakoa munduko habi-fosilik zaharrena da

2012/10/23

Iruzkinik ez
1058 bisita

Euskal Herriko Unibertsitateko eta Espainiako Geologia eta Mehatzeen Institutuak PLOS One aldizkarian adierazi dutenaren arabera 2004ean Bardeetan aurkitu zen fosila munduan inoiz aurkitutako habi baten fosilik zaharrena da.

Zentral nuklearrak jomugan?

Zentral nuklearrak jomugan?

Europar Batasunak kaleratu berri duen txostenak Europako zentral nuklearren segurtasunean “ehundaka akats” salatu ditu

2012/10/07

Iruzkinik ez
1080 bisita

Fukushimako hondamendi nuklearraren oihartzuna apaldu den heinean interes mediatikoa bestelako gai beroetara bideratu da. Hala eta guztiz ere, Fukushima Dai-ichi zentral nuklearrean gertatutako ezbeharra eragin zuzena izaten ari da bai ingurunean eta baita bertako jendartean ere. Istripuak Japoniako politika ere astindu zuten, besteak beste, Naoto Kan orduko lehen ministroak dimisioa eman baitzuen hondamendiaren erantzule gisa. Fukushimak eragindako zurrunbilo politikoa Europara ere iritsia da.

Erregistra zaitez

Erregistra zaitez!

· Parte hartu edukiak hornitzen eta eztabaidatzen 
 
· Igo itzazu argazkiak, bideoak, liburuak, estekak...