Giza populazioen bizi-itxaropena handitzen ari den honetan kantzerrarren eta gaixotasun neurologikoen maiztasuna eta intzidentzia geroz eta handiagoa izatea aurreikusten da. Horregatik, onkologiarekin batera, zerebroaren eta memoriaren funtzionamendua ezagutzea XXI mendeko medikuntzaren erronka handietakoa da. Azken urteotan aurrerapauso nabarmenak eman dira garunaren ikerketan. Egunero ez da besta, ordea. Oraingoan, bi ikertalde independentek frogatu dute egundaino epe luzerako memoriaren gakotzat jotzen zen entzimak ez duela halako funtzio berebizikorik oroimenaren funtzionamenduan.

Bizia bizi denetik izan den enigmarik handienetakoa, handiena ez bada, biziaren beraren sorrera izan da. Gizakia mende luzetan aztoratu du galdera horren erantzunak eta zientziak ere bere jomuga nagusietakotzat du. Zenbait urtez, arrokak, ura eta itsas-hondoko arrakaletatik irtendako gas bero eta hidrogenoan aberatsa izan dira biziaren sorrera azaltzeko aurkeztu den eskenatokia. Orain, eskenatoki horretan biziaren sorrera eta beste inguruneetarako hedapena eragin izan zezakeen gertaeren hurrenkera berria proposatu da.

Ijitoek Europako gutxiengo etniko handiena osatzen dute, orotara 11 milioi laguneko gizataldea dira. Grezia, Portugal eta Belgika bezalako herrialdeen parekoa den populazioa da, Europako populazioaren puzzleko pieza esanguratsua, beraz. Hala ere, mendeetan zehar bazterketa sozial, politiko eta ekonomikoa pairatu izan dute eta zientzia ere ez da horretatik salbu izan. Orain, ijitoen populazioen azterketa genetiko zabal batek etnia horren historia eta egungo argazkia ulertzen lagun diezaguke.

Pinotxok penitentzia izaten zuen gezurra esaten zuen aldiro, sudurra luzatzen zitzaion esandako gezurraren tamainan. Carlo Collodiren sorkuntzak belaunaldiz belaunaldi izan du mundu osoko haurren artean arrakasta eta literatura unibertsalaren klasikotzat dugu egun. Dirudienez baina, Geppettok egindakoaz gain gezurra esaten dugun aldiro salatzen gaituen Pinotxo txiki bat daramagu denok barruan.

UPV-EHUko Euskara Zerbitzuak kooordinatuta eta laukote baten elkarlanari esker Experimental design for the life sciences (2010) liburuaren hirugarren edizioa euskarara itzuli da. Bertan estilo ulergarri eta argian idatzita, diseinu esperimentalaren funtsezko elementuen berri ematen da, era argi eta praktikoan, kontzeptu zailenak ere ulertzeko eta aplikatzeko moduan emateraino.

Joan den uztailean Higgs-en bosoiaren aurkikuntzak fisika komunikabideen lehen azalera ekarri zuen. Ez du zientziak sarri publiko handiaren arreta bereganatzen, aurkikuntza haren garrantziaren isla. Higgs-en bosoiak partikulen hainbat propietate elemental azal ditzake, partikulen masaren jatorria besteak beste, eta Genevatik (Suitza) gertu den CERN-en hadroi azeleragailuan aurkitu zen. Gaur, azaroak 29, CERN-en buru den Rolf-Dieter Heuter-ek Higgs-en bosoiaren nondik norakoak gerturatuko dizkigu Bilbora.

Lurra aspalditik dugu bizitoki eta gizakiak gizaki denetik izan du berau esploratzeko jakin-nahi eta beharra. Mendeetan zehar kartografiak etengabe egin du aurrera gure planetaren adierazpen grafiko gero eta zehatzagoak egin bidean. Aurrerapen hau bereziki nabarmena izan da azken hamarkadetan, sateliteek lurrazala erresoluzio handiarekin (eta beldurgarriarekin?) xehatzeko aukera ematen dute. Hala ere, bada oraindik sorpresentzako lekurik, mapek Koral itsasoan kokatzen duten Sandy irla esaterako.

Aldaketa klimatikoa hamaika fenomeno global eragiten ari da eta horietatik nabarmenenetako bat poloetako eta glaziarretako izotzaren urtzea da. Horren ondorioz, itsas mailak urteko 3,2 mm egiten du gora, azken hamarkadetan gorakada hori monitorizatu duten sateliteen datuek adierazi bezala. Hala ere, 2010-2011 urteetan zehar La Niña gisa ezagutzen den fenomeno klimatologiko biziki indartsu batek uren banaketa globala aldatu eta itsas mailaren jaitsiera eragin zuen.

Albert Einstein (Ulm, Alemania, 1879 – Princeton, AEB, 1955) zientziaren historia garaikidea ulertzeko ezinbesteko figura da. Bere lanak fisika iraultzeaz gain filosofian ere eragina izan zuen eta zientzialari huts izatetik haratago, pentsalari gisa ere XX. mendeko erreferentzietako bat izan zen. Bere heriotzatik 72 urte igaro diren honetan zeresana ematen segitzen du bere etorriak. Orain, Einsteinen zerebroarekin egindako azterketa batzuen arabera bere adimen apartaren gakoetako bat zerebroko kortexaren konplexutasun handian egon daiteke.

Kukua naturan dagoen iruzurgile ezagunenetakoa da, beste txorien habietan arrautzak errun eta txitak adopzioko gurasoek elikatu eta hazten dituzte. Kukuari txiten hazkuntzan energia aurreztea dakarkio amarru horrek eta beste txorien ugalketan ere eragiten du kuku jaioberriek beste arrautzak habiatik bota egiten baitituzte. Hala ere, Australiako txepetx urdina (Malurus cyaneus) txita iruzurtiak hazteaz nekatu egin da eta kukuak ziria sar ez diezaion estrategia bikaina garatu du.

Giza genomaren lehen sekuentziazioa egin zenetik hamar urte igaro diren honetan 1000 Genomes ekimenak Europa, Amerika, Asia ekialdeko eta Afrikako 14 giza populazio desberdinetatik hautatutako 1092 gizabanakoren genomen sekuentziak kaleratu du. Nazioarteko hainbat laborategi ari dira orotara 2500 gizabanakoren genomak sekuentziatzea helburu duen proiektu hau aurrera eramaten.

Enbrioi-garapenak eboluzioan zehar gainditu zuen mugarrietako bat izan da digestio-aparatuak uzki eta aho funtzioa betetzen duen zulo bakar bat edukitzetik, aho eta uzki diferentziatu gisa jokatzen duten bi zulo izatera pasatzea. Horren harira, sistematika klasikoak 1908an aho eta uzkia zuten animaliak enbrioi-garapeneko bi zulo horien eraketa-ordenaren arabera sailkatu zituen. Horrela definitu ziren protostomatuak (ahoa uzkia baina goizago garatzen dutenak) eta deuterostomatuak (uzkia ahoa baino lehenago). Oraingoan, ordea, penis worm izenez ezagutzen diren priapulidoek protostomatuak definitzeko azken 100 urteotan erabili izan den irizpidea ezbaian jarri dute.

Iazko maiatzaren 11ean Lorcan (Murtzia) 5,1 magnitudeko lurrikara izan zen. Bederatzi hildako eragin eta udalerriaren zati handi bat suntsitu zuen hondamendiak. Oraindik ere bistan da lurrikara haren arrastoa, berreraikuntzarako diru-laguntzak oso mantso ari baitira iristen. Orain, Nature Geoscience aldizkarian kaleratu berri den lanaren arabera aktibitate antropogenikoa lurrikara eragin zuten faktoreen artean sartu behar da.

Euskal Herriko Unibertsitateko eta Espainiako Geologia eta Mehatzeen Institutuak PLOS One aldizkarian adierazi dutenaren arabera 2004ean Bardeetan aurkitu zen fosila munduan inoiz aurkitutako habi baten fosilik zaharrena da.

Fukushimako hondamendi nuklearraren oihartzuna apaldu den heinean interes mediatikoa bestelako gai beroetara bideratu da. Hala eta guztiz ere, Fukushima Dai-ichi zentral nuklearrean gertatutako ezbeharra eragin zuzena izaten ari da bai ingurunean eta baita bertako jendartean ere. Istripuak Japoniako politika ere astindu zuten, besteak beste, Naoto Kan orduko lehen ministroak dimisioa eman baitzuen hondamendiaren erantzule gisa. Fukushimak eragindako zurrunbilo politikoa Europara ere iritsia da.