1970.urtean martxan jarri eta gero badirudi Garoñako zentral nuklearrak baduela eteteko eguna eta ordua: bihar, igandea, gaueko 11etan. Albistea atzo bertan jakinarazi zuen Nuclenorrek, zentraleko jabeak, baina Espainiako Gobernuak energia sektorearen erreforman atzera egiten badu prest omen dago berriz ere martxan jartzeko.

Europan bisoi europarrak atzerakada nabarmena jasan du azken urteotan. Baina Nafarroan (eta badirudi Ebro ibaian zehar bizi direnen kasuan ere) populazioak hedatzen eta handitzen ari omen dira. Euskal Herrikoa Europako bi populazioetako bat da, eta Burgosen eta Sorian ere aurkitu izan dira.

Ijitoek Europako gutxiengo etniko handiena osatzen dute, orotara 11 milioi laguneko gizataldea dira. Grezia, Portugal eta Belgika bezalako herrialdeen parekoa den populazioa da, Europako populazioaren puzzleko pieza esanguratsua, beraz. Hala ere, mendeetan zehar bazterketa sozial, politiko eta ekonomikoa pairatu izan dute eta zientzia ere ez da horretatik salbu izan. Orain, ijitoen populazioen azterketa genetiko zabal batek etnia horren historia eta egungo argazkia ulertzen lagun diezaguke.

Nazio Batuen Erakundeak (NBE) Dohan (Qatar) antolatutako elkarrizketen testuinguruan 200 herrialde inguruk erabaki dute  berotegi-efektuko gasen emisioa mugatzen duen legedi lotesle bakarra 2020 urtea arte luzatzea. Negoziazio luze eta korapilatsuen ondoren lortu da akordioa, herrialdeen arteko tirabiren lekuko. Aldaketa klimatikoari aurre egiteko funtsezkoa behar zukeen akordioa, ordea, eskasa suertatu da bai edukiz eta bai atxikimenduz.

Garoñako zentral nuklearraren itxiera 2013ko uztailaren 6rako zegoen programatua, bere ustiaketaren ardura duen Nucleonor enpresak (Iberdrola eta Endesak osatzen dutenak) ustiapenerako lizentzia luzatzeari uko egin baitio berriki. Madrilen hartu den erabaki batek, ordea, bere itxiera aurreratu dezake. 2013 urteko urtarrilaren 1ean martxan jarriko den zerga-sistema berriak zentralaren bideragarritasun ekonomikoa ezbaian jarri du eta Garoñako arduradunek erreaktorea datozen egunotan itzaltzea erabaki lezakete.

Pinotxok penitentzia izaten zuen gezurra esaten zuen aldiro, sudurra luzatzen zitzaion esandako gezurraren tamainan. Carlo Collodiren sorkuntzak belaunaldiz belaunaldi izan du mundu osoko haurren artean arrakasta eta literatura unibertsalaren klasikotzat dugu egun. Dirudienez baina, Geppettok egindakoaz gain gezurra esaten dugun aldiro salatzen gaituen Pinotxo txiki bat daramagu denok barruan.

UPV-EHUko Euskara Zerbitzuak kooordinatuta eta laukote baten elkarlanari esker Experimental design for the life sciences (2010) liburuaren hirugarren edizioa euskarara itzuli da. Bertan estilo ulergarri eta argian idatzita, diseinu esperimentalaren funtsezko elementuen berri ematen da, era argi eta praktikoan, kontzeptu zailenak ere ulertzeko eta aplikatzeko moduan emateraino.

Joan den uztailean Higgs-en bosoiaren aurkikuntzak fisika komunikabideen lehen azalera ekarri zuen. Ez du zientziak sarri publiko handiaren arreta bereganatzen, aurkikuntza haren garrantziaren isla. Higgs-en bosoiak partikulen hainbat propietate elemental azal ditzake, partikulen masaren jatorria besteak beste, eta Genevatik (Suitza) gertu den CERN-en hadroi azeleragailuan aurkitu zen. Gaur, azaroak 29, CERN-en buru den Rolf-Dieter Heuter-ek Higgs-en bosoiaren nondik norakoak gerturatuko dizkigu Bilbora.

Lurra aspalditik dugu bizitoki eta gizakiak gizaki denetik izan du berau esploratzeko jakin-nahi eta beharra. Mendeetan zehar kartografiak etengabe egin du aurrera gure planetaren adierazpen grafiko gero eta zehatzagoak egin bidean. Aurrerapen hau bereziki nabarmena izan da azken hamarkadetan, sateliteek lurrazala erresoluzio handiarekin (eta beldurgarriarekin?) xehatzeko aukera ematen dute. Hala ere, bada oraindik sorpresentzako lekurik, mapek Koral itsasoan kokatzen duten Sandy irla esaterako.

Aste honetan aurkeztu dute Iruñeko ugaztunei buruzko liburua: bisoiak, igarabak, azkonarrak,... hirian edo hiritik gertu aurkituko genituela pentsatzen ez genuen ugaztun asko jaso dira liburuan, Iruñeko biodibertsitatearen islada. Bertan, gainera, espezieon egoerari eta biologiari buruzko datu interesgarri asko jaso dituzte.

Aldaketa klimatikoa hamaika fenomeno global eragiten ari da eta horietatik nabarmenenetako bat poloetako eta glaziarretako izotzaren urtzea da. Horren ondorioz, itsas mailak urteko 3,2 mm egiten du gora, azken hamarkadetan gorakada hori monitorizatu duten sateliteen datuek adierazi bezala. Hala ere, 2010-2011 urteetan zehar La Niña gisa ezagutzen den fenomeno klimatologiko biziki indartsu batek uren banaketa globala aldatu eta itsas mailaren jaitsiera eragin zuen.

ASANACEM-EEKNE kutsadura elektromagnetikoaren kontrako elkarteak telefono mugikorrek, wifiak, antenek, eta abarrek igortzen dituzten uhin elektromagnetikoek gure osasunean eragiten dituzten kalteak salatzeko jardunaldia antolatu dute Iruñean, hilaren 19an.

Albert Einstein (Ulm, Alemania, 1879 – Princeton, AEB, 1955) zientziaren historia garaikidea ulertzeko ezinbesteko figura da. Bere lanak fisika iraultzeaz gain filosofian ere eragina izan zuen eta zientzialari huts izatetik haratago, pentsalari gisa ere XX. mendeko erreferentzietako bat izan zen. Bere heriotzatik 72 urte igaro diren honetan zeresana ematen segitzen du bere etorriak. Orain, Einsteinen zerebroarekin egindako azterketa batzuen arabera bere adimen apartaren gakoetako bat zerebroko kortexaren konplexutasun handian egon daiteke.

Kukua naturan dagoen iruzurgile ezagunenetakoa da, beste txorien habietan arrautzak errun eta txitak adopzioko gurasoek elikatu eta hazten dituzte. Kukuari txiten hazkuntzan energia aurreztea dakarkio amarru horrek eta beste txorien ugalketan ere eragiten du kuku jaioberriek beste arrautzak habiatik bota egiten baitituzte. Hala ere, Australiako txepetx urdina (Malurus cyaneus) txita iruzurtiak hazteaz nekatu egin da eta kukuak ziria sar ez diezaion estrategia bikaina garatu du.

Gaur Zilbetin egin nahi duten harrobiaren kontrako talde ekologistek Picassoren Gernika margolana margotu dute bertako pagadian. Ekimen honekin "iritzi publikoa sentsibilizatu" nahi izan dute, "hondeamakina suntsitzaileen aurrean pagadia adierazpen-tresna gisa" erabiliz.