Enbor-azalarekin ederki kamuflatzen den hegazti txikia da zata arrunta. Oso hegalari abila da eta neguan Afrika hegoaldera migratzen du. Basoen argiuneetan bizi da eta intsektuez elikatzen da.

Zata arrunta tamaina txikiko (26-28 cm eta 41-101 g) hegaztia da, enbor azalaren antzeko lumaia kriptikoa daukana. Horri esker, egunean zehar inaktibo dagoenean kamuflatzeko aukera dauka. Helduek buru zapala eta zabala daukate, moko txikia eta begi marroi eta handiak, argi intentsitate baxuetan ikusteko baliagarri zaizkienak. Hegoak luzeak (57-64 cm) eta zorrotzak dira, baita buztana ere eta horri esker hegalari abila da (arkive.org). Buztana zeharkako lerro marroi-beltzez osatua dago; amaieran karratua da eta zabaltzerakoan 10 errektrizeko abaniko bat osatzen du (brinzal.org).

Dimorfismo sexuala kolore-patroiaren araberakoa da, arrak koloretsuagoak direlarik. Ar helduek lepo zuria izan ohi dute, baina maiz hau lerro bertikal gris edota laranja-marroixka batez banatua egoten da. Alde dortsala grisa izan ohi da, ongi markatutako lerro beltzekin. Bularraldea lerro beltzekin markatua daukate eta uhin itxurako lerro eskapular ilunak. Ezaugarri bereizgarrienak hegoetako kanpoko hiru primarioen zati distaletako eta buztaneko errektrizeetako orban zuriak dira. Emeak antzekoak dira, baina buztana  ilunagoa daukate eta ez daukate orban zuririk hegoetan. Kumeak emeen oso antzekoak dira, baina askotan argiagoak izaten dira, eskapuletan eta sabelean kontraste gutxiago dituztelarik (eol.org).

Kantu mota ezberdin ugari erabiltzen ditu komunikatzeko: lurraldea defendatzeko, emea erakartzeko, txitek janari eske, etab. (eol.org).

Zatak paleartikoan dauka bere banaketa: iparraldean 60º-raino iristen da, hegoaldean Afrikaren iparralderaino, mendebaldean Irlandaraino eta ekialdean Mongolia eta Txinaraino. Europa guztian aurki daiteke, Eskandinavian eta Finlandia eta Errusia iparraldean izan ezik. Udako banaketa Afrikaren iparraldera mugatzen den arren, neguan zehar hegoaldera eta ekialdera migratzen du (animaldiversity.ummz.umich.edu).

Iberiar penintsularen iparraldeko erdian agertzen da nagusiki, hegoaldean eskasagoa delarik; hala ere, bere banaketa ez da oso ezaguna hegoaldean.
EAE guztian agertzen da, hiru probintzietan, 700 m-rainoko altitudean (nekanet.net).

Zata arrunta habitat eta altitude ezberdin askotan aurki daiteke: fruta-arbolak, makalak, urki gazteak, txilardiak, hezeguneak, baso borealak, koniferoak, sastrakadi mediterraneoak, belardiak, etab. Hala ere, altitude baxuetako basoetako argiuneak ditu nahiago, sastrakak, iratzeak eta gune hezeetan hazten diren bestelako landareak dauden lekuak (brinzal.org). Horrela, egunean zehar inaktibo dagoenean egoten den iskanbilatik at gelditzen da hein batean (eol.org).

Neguan Afrikara migratzen duenean, 5000 m-rainoko altitudean aurki daiteke (eol.org).

Habitat bereko espezie gehiago

Zata arrunta intsektiboroa da eta ilunabarrean zein egunsentian hegan dabiltzan intsektuak harrapatzen ditu: sitsak, tximeletak, kakalardoak, txitxiburduntziak, marisorginak… (eol.org). Aho-ertz handia sare moduan erabiltzen du intsektuak harrapatzeko.

Afrikara migratu aurretik, elikagaien bidez eskuratutako gantzak metatu egiten ditu, bidaia errazago egin ahal izateko (brinzal.org).

Apirila bukaeran edo maiatzean itzultzen da Afrikatik. Itzuli bezain laster, arrek eme bat erakartzen dute eta lurraldea ezartzen dute kantuaren bidez. Gorteiluan zehar, arrek eme baten inguruan egiten dute hegan, askotan hegoak elkarren kontra joz edota planeatuz (arkive.org). Emea lurrera jaisten denean, arra ere jaitsi egiten da eta bere parean jartzen denean, elkarrekin kulunkatzen dira. Emeak kulunkatzeari uzten dioenean, arra igo eta jaitsi egiten da, hegoak eta buztana zabaltzen ditu eta kopulari ekiten diote. Bikoteak urtebetekoak izaten dira eta errunaldi bakarra edo bi eman ditzakete. Batzuetan bikoteak apurtu egin daitezke eta emeak beste ar baten habia zaindu dezake (eol.org).

Habiak arrek aukeratzen dituzte. Landaredirik ez dagoen gune bat izaten da, makil edota egur lehorren batetik hurbil dagoena normalean (brinzal.org). Errutea maiatza eta iraila bitartean ematen da. Oro har 1-3 arrautza zuri eta eliptiko (7-9,9 g) erruten dituzte (eol.org) eta lehen errunaldia goiz ematen bada, gerta liteke bigarren bat ematea sasoi berean (brinzal.org).

Inkubazioak 17-18 egun irauten ditu; txita jaio berriek luma marroi-gorrixkak izaten dituzte (brinzal.org). Arra eta emea, biak arduratzen dira kumeen zainketaz. Jaiotzetik 16-18 egunera hegaldi laburrak egiteko gai dira eta 16 egun beranduago erabateko askatasuna lortzen dute, baina urte bat pasa arte ez dute heldutasuna eskuratzen (eol.org). Ondoren, Afrikaranzko migrazioari ekiten diote, abuztua eta irailean (arkive.org).

Egunsentian eta ilunabarrean mugitzen da zata. Egunean zehar deskantsatzen egoten den lekutik mugitzen bada, hurbileko beste zuhaitz baten adarrera baino ez da mugitzen (brinzal.org).

Askotan astintzen ditu hegoak elkarren aurka, bikotekidea agurtzeko, bere burua defendatzeko, etsaiak beldurtzeko eta gorteilurako. Horrela, elementu bisualak eta akustikoak konbinatzen ditu.

Espezie bakartia den arren, migrazio-garaian talde txikiak osatzen ditu (Bea, 2007).

Zenbait harrapari natural ditu zata arruntak: Strigiformes generoko hontzak, azeria, sugegorriak, trikua, mika eta belea, besteak beste. Haemoproteus generoko odoleko bizkarroien ostalari ere bada (eol.org).