Belarrihandi grisa Plecotus generoko Euskal Herriko hiru belarrihandietako bat da. 60. hamarkadan eman zitzaion espezie kalifikazioa, ordura arte belarrihandi arrearen (Plecotus auritus) subespezietzat jotzen baitzen. Izan ere, aipatutako bi espezieak eta pirinioetako belarrihandi alpetarrak (P. macrobullaris) oso antzeko morfologia dute. Euskal Herriko eremu guztian aurki daiteke, eta ez dago belarrihandi arrea bezain beste baso-inguruneei lotua; aitzitik, gizakiak eraldatutako eremuetan ohikoa da.
Tamaina ertaineko saguzarra da, gainerako belarrihandien tamaina berekoa. Besagainaren luzera 37-45 mm artekoa da, eta 6,5-15 gramo bitarteko pisua izan ohi du (Dietz et al. 2009). Plecotus generoko espezie guztiek bezala, oso belarri handiak ditu, besagainaren luzeraren adinakoak, ia-ia. Aktibo ez dagoenean –hibernatzen, esate baterako– bizkar aldera etzaten ditu, eta hegan egitean edo ekokokatzean besterik ez ditu tente jartzen. Belarrien aurrealdean trago luze eta erpin-zorrotza izan ohi du. Ilajea gris iluna da bizkarraldean, eta gris argia sabelaldean. Gazteen kolorazioa apalagoa izan ohi da.
Oso zaila da Euskal Herriko hiru belarrihandi-espezieak morfologikoki bereiztea. Zenbait ale itxura orokorraz espezie bati edo besteari atxikitzerik badagoen arren, badira hainbat ale oso ezaugarri nahasiak izaten dituztenak. Kasu horietarako hainbat neurri biometriko hartzea ezinbestekoa da. Belarrihandi grisa belarrihandi arretik bereizteko erabiltzen den neurri biometriko nagusia tragoaren zabalera da. P. austriacusen tragoaren zabalera 6,6 mm-tik gorakoa da, eta P. auritusena hortik beherakoa.
Maiztasun modulatuko (FM) ekokokapen-deiak igortzen ditu, 70 eta 20 kHz bitartekoak. Bi harmoniko emititzen ditu, lehenengoa 35 eta 20 kHz artekoa eta bigarrena 70 eta 38 kHz artekoa (Dietz et al. 2009). Soinuen intentsitatea oso baxua izan ohi du, eta nekez iristen da 5 metro baino haratago. Ezinezkoa da ekokokapen-deien bitartez Plecotus espezieak bereiztea.
Europa mendebaldetik hasi eta Txina mendebalderaino hedatzen da espezie honen banaketa-eremua. Iparraldeko muga Ingalaterra eta Eskandinavia hegoaldean du, eta hegoaldekoa Sudanen, Etiopian eta Cabo Verde artxipielagoan (Dietz et al. 2009, IUCN Red List).
Euskal Herrian eremu guztian aurki daiteke (Aihartza 2001), itsas mailatik 1800 metro arte.
Habitat ezberdin ugaritan aurki daiteke espezie hau, bere generokideak ez bezala. P. auritus oso basotiarra da eta P. macrobullaris mendietako larreetan bizi ohi da. P. austriacus, aldiz, basoetan, estaldura gutxiko inguruneetan eta zuhaitzik gabeko eremuetan ere bizi daiteke (Horacek et al. 2004). Gizakiak eraldatutako eremuetan ere ohikoa da, eta maiz hartzen ditu gordelekutzat giza eraikin zaharretako arrakalak eta teilatuetako habe-arteak. Itsas mailatik 2.000 metro arteko eremuetan aurkitu da.
Noctuidae familiako sits handiak ehizatzen ditu batez ere, % 70 eta 100 artean. Dipteroak eta koleopteroak ere jaten ditu. Hegan doazen harrapakinak ehizatzen ditu normalean (Bauerova 1982, Swift 1998).
Araldia irailean izaten da, eta, negua kobazuloetan hibernatu ostean, emeak ekaina inguruan biltzen dira 10-30 ale inguruko ugal koloniatan (Horacek et al. 2004). Kume gehienak ekaineko bigarren hamabostaldian jaiotzen dira; banaka, normalean. Kumeek bi hilabete inguru igarotzen dute gordelekuan edo amaren sabelera itsatsita, eta abuztua erdialdean lortzen dute lehen hegaldia egitea.
Ohiko bizi-luzetasuna 5 eta 9 urte artekoa da, nahiz eta 20 urtetik gorako aleak ere ezagutzen diren (Arthur & Lemaire 2009).
Eme kumatzaileak alde batera utzita, gainerakoan espezie oso bakartia da, hil hotzetan batez ere (Schober & Grimmberger 1989, Aihartza 2001). Arrak eta emeak udaren amaieran (hainbat lekutan uztailean ere ziurtatu dira kopulak) eta udazkenaren hasieran besterik ez dira elkartzen, araldian, hain zuzen. Orduan gertatzen dira kopulak. Bakarka edo talde txikitan hibernatzen dute. Espezie sedentarioa da: oso gutxi mugitzen da gordelekutik, ehizatzean 5 km baino gutxiago (Kiefer & Veith 1998). Mugimentu ohikoenak udako eta neguko gordelekuen artekoak izan ohi dira.
Bi kapar espeziek parasitatzen dute espezie hau: Ixodes vaspertionis eta Spinturnix plecotinus.
IUCN erakundearen arabera espezie honen kontserbazio-egoera ona da. EAEko katalogoan (2003) Kalteberako Espezietzat katalogaturik dago.
Antton Alberdi | 2012ko apirila
|