Txonta arrunta Euskal Herriko basoetan maiz ikusten den txoritxoa da, arren kolore gorrixka eta hego txuri-beltzak espeziea ezagutzeko erraza bilakatzen dutelarik. Urte osoan zehar aurki daiteke euskal lurraldean, nahiz eta neguan eremu epelagoak bilatzeko joera duen. Gainera, Linnaeus-ek behatu zuen moduan, espezie hau migratzaile partziala da, hau da, emeek bakarrik migratu ohi dute. Hori dela eta eman zien coelebs izen espezifikoa, ezkongabea esan nahi duena.

Hegazti ezaguterreza dugu txonta arrunta. 14-16 cm-ko txoritxoa da, txolarrearen antzeko tamainarekin baina honek baino buztan luzeagoarekin eta gorputz lirainagoarekin. Bere ezaugarririk bereizgarriena hegoetako eta isatsen alboetako banda txuri bikoitza da, baita burugain berde-giskara ere (Larrañaga 1996; Martí & del Moral 2003). 

Arrak eta emeak erraz bereizten dira. Arrek buruaren alboak eta bularra gorria dute, eta pileoa eta garondoa gris-urdinxkak. Mantua ere arre-gorrixka dute. Aldiz, emeek eta ale gazteek kolore berde-griskara dute, apalagoa. Hauen bizkarraldea arrea da eta azpikaldea griskara. Gainera, alboetako banda zuriak arrenak baino estuagoak dira (Martí & del Moral 2003).

Txontek kantu barietate handia dute, horien artean dei altu eta argi bat pausatzen direnean. Hari musikala ere triki-traka altu baten modukoa da (Martí & del Moral 2003).

Europa guztian zehar banaturik dago eta baita Macaronesia, Afrikako iparraldea, Ekialde ertaina, Asiako mendebaldea, Siberia eta Mongoliako mendebaldea ere (Alvarez et al, 1985). 

Iberiar Penintsula ia osoan agertzen da eta lekuaren arabera subespezie desberdinak bereizten dira. Euskal Herrian migratzaile partziala da. Izaera autoktonoa duen arren, leku epelagoak bilatzen ditu neguan (Alvarez et al. 1985). Hain zuzen, coelebs izen zientifikoak ezkongabea esan nahi du, Linnaeusek behatu baitzuen Suediako txonta emeek neguan migratu egiten zutela eta arrek aldiz, ez.

Baso itxietan bizi ohi da baina baita jardin, parke, baratze eta sastrakadietan ere (Martí & del Moral 2003).

Habitat bereko espezie gehiago

Txontak batik bat haziez elikatzen dira, lurretik hartzen dituztenak. Udan ornogabeez ere elika daitezke, lurrean edo airean bertan ehizatzen dituztenak. Aldiz, neguan, talde txikietan elikatu ohi dira hesi-bizi edo baso inguruetan eta bakarka edo binaka ehizatu dezakete orduan (Asensio 1985). 

Txontaren ugaltze sasoia apirileko bigarren hamabostalditik maiatzeko lehenera gerta daiteke. Arrek euren lumaje disdiratsua erakutsiz gorteiatzen dituzte emeak. Emeek, habiak eraikitzen dituzte orduan, gehienetan arren laguntzarik gabe. Habiak katilu itxurakoak dira eta ondo izkutaturik dagoen edozein zuhaitz edo sastrakaren adarretan eraikitzen dituzte. Habia eraikitzeko goroldioak, likenak, sustraiak, belarrak eta lumak erabiltzen ditu, barrualdea material goxoagoekin estaliz (Martí & del Moral 2003).

Errutean 4-5 arrautza jartzen dituzte. Hauek, 19x14 mm-koak dira, urdin kolorekoak, eta orban arre-gorrixkak dituzte. Emeak bi astez inkubatzen ditu. Denbora horren buruan txitak jaitzen dira lumatxa fin eta luzez estalirik dutela gorputza. Txiten elikaduraz guraso biak arduratzen dira bi astez gutxienez. Horren ostean, habia utziko dute eta beste bi aste igarota guztiz independizatu (Martí & del Moral 2003).